| «محمد رفعت»؛ امیرالقرّاء و نابغه کم‌نظیر تلاوت قرآن کریم | ||||||
|
گروه فعالیت‌های قرآنی: محمد رفعت از مشهـورترین قاریان عصر حاضر و آگاه‌ترین آن‌ها به مواقع وقف و ابتداء در آیات قرآن کریم است، او در قاهـره ولادت یافت و در هـمان جا به رحمت خداوند پیوست؛ بخش پایانی گزارش بررسی شخصیت و ابعاد فنی تلاوت‌های این استاد را پی می‌گیریم.
در بخش نخست گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، درباره بررسی شخصیت و ابعاد فنی تلاوت‌های استاد محمد رفعت خواندیم، وی قاری نابینایی بود که توانایی شگرفی در خلق الحان مختلف به طور بداهه و همراه با روح تحزن و تصویر معانی در تلاوت قرآن داشته است، همچنین این افتخار نصیب او شد تا نخستین قاری باشد که تلاوت او در تاریخ قرائت قرآن ضبط شد و به ابدیت پیوست. همچنین خواندیم که استاد «ابوالعینین شعیشع» شیخ‌القراء حال حاضر مصر درباره نحوه آشنایی خود با محمد رفعت چنین می‌گوید: من افتخار شاگردى در محضر استاد را دارم، چرا که از شخصیت وی و تلاوت‌هایش تأثیر بسیار گرفتم، در آن زمان صداى استاد رفعت تنها صدایى بود که از رادیو پخش مى‌شد، این استاد در مکان مرتفعى به تلاوت مى‌پرداخت و من همواره حریص بر دیدار وی بودم. محمد رفعت از زبان استاد «احمد الرزیقی» استاد «احمد الرزیقى» از قاریان معروف معاصر کشور مصر که دو سال قبل به رحمت خدا رفت، درباره استاد رفعت چنین می‌گوید: شیخ رفعت در قرائات تبحرى کامل داشت، در علم وقف و ابتدا مسلط بود و خداوند در صوت ملکوتى وى نعمتش را به کمال رسانده و نیز به وی شناخت مقامات الحان قرائت را عطا کرده بود، چنان که استاد آیه‌اى را در مورد وعده‌هـا و توصیف بهـشت تلاوت مى‌کرد، در آن آیه نغمه و آهـنگى را انتخاب مى‌کرد که شنونده کیفیت بهـشت را مى‌توانست تجسم کند و یا اگر آیه‌اى را در مورد عذاب تلاوت مى‌کرد با انتخاب الحان مناسب، شدت عذاب و آتش جهـنم را به مستمع مى‌فهـماند. استاد رفعت مدتی را از رادیو کناره گرفت، اما پس از آنکه باز به رادیو بازگشت، آرامش و اطمینان، قلوب تمامى مسلمانان را در بر گرفت، چرا که او چون اسطوره‌اى در میان مردم مطرح بود، منزلش نیز میعادگاه عاشقان علم و ادب و مؤمنان و ملحّنان بزرگ بود و آنان هـمواره بر این مهـم اذعان دارند. وفات استاد سرانجام این ستاره پرفروغ و اسطوره تلاوت قرآن کریم در سال 1369 هجری قمری، مطابق با سال 1328هجری شمسی در سن 69 سالگى در شهر قاهـره خاموش شد، گرچه یادش هـرگز در خاطره‌ها از بین نخواهد رفت.
زندگى و شرح حال این استاد و قارى بزرگ جهـان را که خدمتى شایان در علم قرائت براى عاشقان این راه به انجام رسانیده است، موّرخانى بزرگ از جمله «خیر الدین زرگلى» در کتاب الأعلام و مذاکرات با عکس درج کرده است، هـمچنین روزنامه‌های «الصحف‌المصریة» و «اخبارالیوم» مورخه 1950 میلادی، هم‌زمان با فوت استاد محمد رفعت، به درج شرح حال و زندگى‌نامه این قارى قرآن پرداختند. خیرالدین زرگلى در کتاب خود چنین مى‌نویسد: محمد رفعت، از مشهـورترین قاریان عصر حاضر و آگاه‌ترین آن‌ها به مواقع وقف و ابتداء در آیات قرآن کریم است، او در قاهـره ولادت یافت و در هـمان جا به رحمت خداوند پیوست و در آغاز کودکى روشنایى دو چشمش را از دست داد. استاد رفعت در زمینه وقف و ابتدا و تجوید و ترتیل قرآن سبکى متمایز ابداع کرد، صوت زیبا و دلنشین او چنان بود که قلب‌ها را مسحور ساخته و شیفته خویش مى‌کرد و با الحان و نغمات موسیقایى تلاوت قرآن کریم آشنا بود و تلاوت‌هـاى بسیارى از این استاد در رادیوى مصر و لندن برجای مانده است. تحلیلی درباره زندگانی استاد «محمد رفعت» همان‌گونه که در مطلع کلام ذکر شد محمد رفعت را باید از جمله اولین‌های فن تلاوت قرآن کریم دانست، قاری نابینایی که توانایی شگرفی در خلق الحان مختلف به طور بداهه و همراه با روح تحزن و تصویر معانی دارد. صاحب‌نظران عمر تلاوت وی را به دو دوره تقسیم می‌‌کنند، دوره نخست پیش از سال 1932 میلادی و ظهور میکروفون که وی به رغم هنرنمایی و اجرای ظرایف فنی در تلاوت، به دلیل کمبود قوت و رسایی صوت نتوانسته بود تمامی هنر و استعداد خود را بروز داده و مخاطبان فراوانی را جذب کند و بنابر مدارک موجود، همواره در سایه قاریان بزرگی چون «علی محمود» و «عبدالفتاح شعشاعی» که از قوت صدای بسیار بیشتری برخوردار بوده‌اند قرار داشته است. اما دوره دوم حیات او مربوط است به پس از ظهور میکروفون که به واسطه انتقال صدای وی به مسافت‌های بیشتر، ظرافت‌های تلاوت وی بیشتر نمایان شده و به عنوان قاری اول مصر مطرح شد، در مجموعه آثار برجای مانده از وی به جز موارد اندکی، غالباً با تلاوت‌هایی مواجه می‌شویم که ناقص یا مخدوش بوده و به دلیل انجام عملیات فنی بر روی آن‌ها برای ترمیم، شاید به درستی منعکس کننده اصل صدای وی نیز نباشد، اما با همین وضعیت نیز منابع بسیار مهم و میراثی گران‌بها برای ما و آیندگان به شمار می‌رود. گفته‌اند «محمد عبدالوهاب» مشهورترین موسیقی‌دان عرب در قرن بیستم، طریقه و سبک موسیقی خود را از سبک تلاوت مرحوم رفعت اخذ کرده است، این بهره‌مندی شامل طریقه اختلاس نفس، تجزیه انواع و اشکال مختلف ادایی، سبک خاص او در قفله‌ها، امتداد صوتی و شیوه حرکت به سمت جواب‌ها و سپس نزول به قرارها و سرانجام شناخت چگونگی مکث‌ها و حرکت‌ها در مواضع مناسب می‌‌شود، مایه‌های اصلی بسیاری از ردیف‌های تلاوت قاریان بعدی را نیز می‌توان در تلاوت‌های این استاد یافت. تحلیلی کوتاه درباره تلاوت‌های استاد «محمد رفعت» طنین و زنگ صدای استاد محمد رفعت را شاید به هیچ صدای دیگری نتوان تشبیه کرد، صدایی با زنگ خاص که گوش آدمی را به شدت تحت تأثیر حزن ذاتی خود قرار داده، سرشار از تحریرهای ریز و درشت و انعطاف‌پذیری بالاست که هر لحظه قادر است از درجه به درجه دیگر منتقل شود، وی از جمله قاریانی است که ارتفاع صوتی افزون‌تری را در استخدام الحان قرآنی در آورد.
مساحت طبیعی صدای او را در حدود 5/2 اکتاو (دیوان) یا 18 درجه صوتی برآورد کرده‌اند که قادر است از طریق تصنعی، سه درجه دیگر نیز بر آن بیفزاید و به این ترتیب به جواب جواب درجه La (حسینی) برسد. (کتاب پژوهشی در جلوه‌های موسیقایی هنر تلاوت نوشته غلامرضا شاه‌میوه اصفهانی) خصوصیات لحنی تلاوت وی نیز عبارتند از: 1) استفاده از تمامی مقامات اصلی عربی که البته نقش مقام‌های بیات، صبا و حجاز بیشتر نمایان است، شروع تلاوت وی در مقام بیات همراه با چاشنی مقام صبا و روش وی صعود درجه به درجه صوت است اما پس از هر بار صعود به درجه بالاتر، تمایل بازگشت به سمت قرار در تلاوت او به چشم می‌خورد. 2) انتقال مکرر از مقام بیات به مقامات هم‌درجه چون صبا و حجاز، همچنین شاخه‌های فرعی بیات و سپس بازگشت به مقام بیات و استفاده نادر از جوابات (جواب جواب اصطلاحی) اما با شیوه‌ای منحصر به‌فرد (این جوابات به طور معمول ترکیبی از دو یا سه مقام است) و انجام صعودها و نزول‌هایی که غالباً در یک ردیف یا نغمه است. گزارش از: سیدجاسم موسوی منابع: 1. سایت اینترنتی استاد «محمد رفعت» 2. سایت قاریان قرآن کریم 3. سایت صدای قرآن 4. سایت آوای آسمانی 5. کتاب پژوهشی در جلوه‌های موسیقایی هنر تلاوت نوشته غلامرضا شاه‌میوه اصفهانی 6. کتاب نگاهی به زندگانی قاریان مشهور قرآن کریم 7. تلاوت‌های استاد محمد رفعت |
| «مرتضی سادات فاطمی» خادم قرآنی که خستگی را خسته کرد | ||||||
|
گروه فعالیت‌های قرآنی: «مرتضی سادات فاطمی» از خادمان و پیشکسوتان قرآنی مشهد مقدس به شمار می‌رود که هم‌اکنون مدیر مرکز تربیت مدرس قرآن مشهد و صدرالحفاظ حرم مطهر رضوی (ع) است، وی تاکنون شاگردان بسیاری را در رشته قرائت قرآن کریم تربیت کرده است.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در سفر 29 دی‌ماه به مشهد مقدس برای دیدار خادمان قرآنی آن دیار، با «محمد‌علی خواجه‌پیری» مشاور قرآنی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس مرکز هماهنگی، توسعه و ترویج فعالیت‌های قرآنی کشور، «رحیم خاکی» رئیس سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشجویان کشور و «مرتضی رضایی‌زاده» معاون خبرگزاری قرآنی ایران همراه شدیم که در مجموع با پنج نفر از خادمان قرآنی مشهد مقدس دیداری صورت گرفت و هر یک از این پیشکسوتان قرآنی با چهره‌ای دلنشین ما را در منزل خود پذیرا شدند. از ظهر که به مشهد رسیدیم تا نماز مغرب و عشا، به دیدار محمود فرقانی، محمد‌علی اوحدی، کاظم محمد‌زاده و علی‌اصغر فرقانی رفتیم، استادانی که گرچه سن بالایی داشتند ولی چنان روحیه جوانی در آنان موج می‌زند که گروه را به وجد آورده بود و به نظرم همگی، این نشاط را از وجود قرآن وام گرفته بودند. اما دیدار آخرمان با «مرتضی سادات فاطمی» بود، این پیشکسوت قرآنی نیز با چهره‌ای خندان پذیرای ما شد به طوری که برخورد اولیه وی تمام خستگی را از تن‌مان خارج کرد. «مرتضی سادات فاطمی» در اوایل انقلاب به خاطر فعالیت‌های قرآنی خود توسط نیروهای مجاهدین خلق (منافقین) مورد تهدید قرار گرفته بود و به توصیه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی) در زمانی که رئیس جمهور بودند، به تهران نقل مکان و هجرت کرد و در ابتدا بنا به گفته خودش در کار دفتری و مدیریتی قرار گرفت، ولی این کار را دوست نداشت و بیشتر علاقه‌مند به فعالیت در دفتر مقام معظم رهبری بود تا بتواند ایشان را هر روز ملاقات کند، ولی زمانی که این امر واقع نشد، تدریس در مدارس تهران را بر امور اجرایی و دفتری ترجیح داد.
دریافت مقام اول در اولین مسابقات قرآنی کشور از افتخارات این پیشکسوت قرآنی است و اکنون صدرالحفاظ آستان قدس رضوی (ع) است و بسیاری از استادان قرآنی در استان خراسان و کشور افتخار شاگردی این پیشکسوت را دارند. با وجود اینکه عمری از استاد مرتضی سادات فاطمی می‌گذرد، چنان روحیه فعالی دارد که به جوانان نیز درس خستگی‌ناپذیری در عرصه فعالیت‌های قرآنی و دینی می‌دهد، چنان که هم‌اکنون جلسات متعددی را در مشهد علی‌رغم کسالتش برگزار می‌کند و با توجه به سن و سال این استاد قرآنی بسیار خوش‌صدا است و از سویی برگزاری جلسه دارالحفاظ حرم رضوی (ع) هم برعهده وی است. از دیگر فعالیت‌های این پیشکسوت قرآنی، مدیریت مرکز تربیت مدرس قرآن است که تاکنون فارغ‌التحصیلان متبحری را به جامعه قرآنی مشهد تحویل داده است، همچنین استاد سادات فاطمی از مؤسسان جامعه قرآنی مشهد نیز به شمار می‌رود و همین خستگی ناپذیری وی موجب شده بسیار مورد توجه مقام معظم رهبری باشد و از زمانی که رهبری در مشهد زندگی می‌کردند تاکنون پی‌گیر حال این پیشکسوت قرآنی هستند.
وی در این دیدار به بیان خاطره‌ای از قرائت قرآن در حضور مقام معظم رهبری پرداخت و گفت: «در زمستان سال 1384 در اختتامیه مسابقات قرآنی از بنده برای قرائت قرآن در محضر مقام معظم رهبری طی صبح روز شنبه دعوت به عمل آمد و شب قبل از آن در حالی که خیلی کم خوابیده بودم به سوی تهران حرکت کردم.» مرتضی سادات فاطمی افزود: «صبح روز شنبه در بیت مقام معظم رهبری، وقتی یکی از دوستان حال خسته مرا دید، برای مدت زمان بسیار اندکی فضای استراحتی را فراهم کرد و بعد از حضور مقام معظم رهبری در مجلس، بنده به عنوان اولین قاری در حضور رهبری قرآن را تلاوت کردم و بعد از من نیز برخی قراء مصری به تلاوت قرآن پرداختند و البته من خودم از اجرا راضی نبودم، چرا که فکر می‌کردم خستگی راه بر روی تلاوتم تأثیر گذاشته است.» این پیشکسوت قرآنی در پایان تصریح کرد: «ولی بعد از اتمام جلسه وقتی که به خدمت رهبری رسیدم، ایشان از اجرای بنده بسیار راضی بود و به من گفتند که از قاری‌های مصری که در مجلس قرائت داشتند، بهتر تلاوت کردید، به نظرم این نحوه اجرا از الطاف خداوند بود چرا که الان وقتی فکر می‌کنم، با توجه به شرایطی که بر من تحمیل شده بود، اگر لطف خدا نبود هرگز نمی‌توانستم اجرای مناسبی در محضر رهبر فرزانه‌ام داشته باشم.» | ||||||
| استفاده از این خبر ، با ذکر منبع بلامانع است. |
که میخواهد که من وتو ما نشویم . خانه اش ویران باد
این انقلاب هدیه خداست .برای ملت ایران .
شهدا امروز از آن شماست .هرکجا هستید
التماس دعا
در یوم الله بهمن
امروز من بودم تو واو ما همه اومده بودند
بله فهمه جون راضیه جون مطهره جون ریحانه جون ......وهمه گلهای دیگرم .............
امیر مهدی امیر حسین امیر محمد محمد حسین ......وهمه گلهای دیگرم............
ویک عالمه بچه های قرآنی همان بچه های کوچه اتل ومتل های قرآنی .بله
عزیزان من گلهای نازنینم من شما را دوست دارم چون شما نسل آینده این انقلاب هستید وبه شما عشق می ورزم چون شما دریایی از صداقت وپاکی هستید . گلهای من امروز شما با صدای زیبایتان به یاریم آمدید . بله امام عزیز ما فرزندان این انقلاب از اهدافتان دفاع خواهیم کرد .
بله شهدا خیالتان جمع باشد ما با کمک شما راهتان را ادامه خواهیم داد .
امام حیسن عزیز امروز فرزندان این آب وخاک بر پرچم ایران بوسه زدند
وپرچم دشمن را آتیش زدند
و خواستند بگویند لبیک یا حسین لبیک یاخمینی لبیک یا خامنه ای لبیک یا مهدی ما منتظرت هستیم
بله کوچولوهای علوم قرآنی امام رضا علیه السلام رشت از اینکه زیبا دلنشین در جشن انقلاب با ما بودید از شما سپاسگذریم . از طرف من وهمه خاله های مهد قرآنی امام رضا علیه السلام رشت که دوستتان دارند . شما قلب من در این انقلاب هستید دوستتان دارم .
به چه زیبا بود حضور شما در نمایشگاه
به چه زیبا بود حضور شما در جشن
به چه زیبا بود حضور شما در راهپیمایی
دوستتان دارم پاینده باشید . شما قلب را جلا دادید وچشمها را به فراز آسمان بلد پرواز دادید . عزیزان من دیدگانم را به امید نگاههای زیبایتان که سرشار از مهربانیست به انتظار م تا فردا ی بهمن .
شاد شاد سربلند سربلند با ایرانی آزاد واگاه
دستهای تک تک شما را می بوسم وبر گونه هایتان گلخند انقلاب را به انتظار تبسمی منتظرم .
در پنجره های زیبا قلبتان که هنگام دعا به سوی نور در سیر هست التماس دعا را طلب می کنم . وخالصانه برایتان دیداری را منتظرم
دهه مبارکه فجر وایام الله انقلاب بر همگان مبارک
بیاد تمامی عهدهایی که با انقلاب بستیم یکبار دیگر حضور خود را در راهپیمایی 22 بهمن به دشمنان نشان دهیم .
شهدا من وما با شمائیم در ادامه اهداف شما .
